قربانی در حج (قرآن)از قربانی‌هایی که در آیات قرآن به آن اشاره شده، قربانی در حج است. ۱ - قربانی تقلید شده در حجرايج بودن تقليد (قلّاده انداختن به گردن) قربانى حج، در صدر اسلام: ۱. «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تُحِلُّوا شَعائِرَ اللَّهِ وَ لَا الشَّهْرَ الْحَرامَ وَ لَا الْهَدْيَ وَ لَا الْقَلائِدَ ...؛اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! شعائر الهى و مراسم حج را محترم بشمريد؛ و مخالفت با حدود الهى را حلال ندانيد؛ و نه ماه حرام را، و نه قربانيهاى بى‌نشان و نشاندار را....» ۲. «جَعَلَ اللَّهُ الْكَعْبَةَ الْبَيْتَ الْحَرامَ قِياماً لِلنَّاسِ وَ الشَّهْرَ الْحَرامَ وَ الْهَدْيَ وَ الْقَلائِدَ ...؛خداوند، كعبه- بيت الحرام- را وسيله‌اى براى استوارى و سامان بخشيدن به كار مردم قرار داده؛ و همچنين ماه حرام، و قربانيهاى بى‌نشان، و قربانيهاى نشاندار را....» ۱.۱ - از شعائر الهیقربانى تقليد شده (نشاندار) حج، از شعائر الهى: «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تُحِلُّوا شَعائِرَ اللَّهِ وَ لَا الشَّهْرَ الْحَرامَ وَ لَا الْهَدْيَ وَ لَا الْقَلائِدَ ...؛اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! شعائر الهى و مراسم حج را محترم بشمريد؛ و مخالفت با حدود الهى را حلال ندانيد؛ و نه ماه حرام را، و نه قربانيهاى بى‌نشان و نشاندار را....» ۱.۲ - قوام زندگیقربانیهاى تقليد شده، داراى نقشى ويژه، در قوام زندگى مردم: «جَعَلَ اللَّهُ الْكَعْبَةَ الْبَيْتَ الْحَرامَ قِياماً لِلنَّاسِ وَ الشَّهْرَ الْحَرامَ وَ الْهَدْيَ وَ الْقَلائِدَ ...؛خداوند، كعبه- بيت الحرام- را وسيله‌اى براى استوارى و سامان بخشيدن به كار مردم قرار داده؛ و همچنين ماه حرام، و قربانيهاى بى‌نشان، و قربانيهاى نشاندار را....» ۱.۳ - عدم هتک حرمتعدم جواز هتک حرمت نسبت به قربانى تقليد شده (نشاندار)، براى حج: «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تُحِلُّوا شَعائِرَ اللَّهِ وَ لَا الشَّهْرَ الْحَرامَ وَ لَا الْهَدْيَ وَ لَا الْقَلائِدَ ...؛اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! شعائر الهى و مراسم حج را محترم بشمريد؛ و مخالفت با حدود الهى را حلال ندانيد؛ و نه ماه حرام را، و نه قربانيهاى بى‌نشان و نشاندار را....» ۲ - حکم قربانی در تمتعوجوب قربانى در حج تمتّع: «وَ أَتِمُّوا الْحَجَّ وَ الْعُمْرَةَ لِلَّهِ ... فَمَنْ تَمَتَّعَ بِالْعُمْرَةِ إِلَى الْحَجِّ فَمَا اسْتَيْسَرَ مِنَ الْهَدْيِ ...؛و حجّ و عمره را براى خدا به اتمام برسانيد. ... هر كس با اتمام عمره، حجّ را آغاز كند، آنچه از قربانى براى او ميسّر است (ذبح كند)....» ۳ - حد وجوب قربانیسهل و ميسور بودن، حدّ وجوب قربانى در حج: «وَ أَتِمُّوا الْحَجَّ وَ الْعُمْرَةَ لِلَّهِ فَإِنْ أُحْصِرْتُمْ فَمَا اسْتَيْسَرَ مِنَ الْهَدْيِ ... فَمَنْ تَمَتَّعَ بِالْعُمْرَةِ إِلَى الْحَجِّ فَمَا اسْتَيْسَرَ مِنَ الْهَدْيِ ...؛و حجّ و عمره را براى خدا به اتمام برسانيد. و اگر محصور شديد (و از اتمام آن به جهت بيمارى يا ممانعت دشمن بازمانديد)، آنچه از قربانى فراهم شود ذبح كنيد، (و از احرام خارج شويد)!. ... هر كس با اتمام عمره، حجّ را آغاز كند، آنچه از قربانى براى او ميسّر است (ذبح كند)....» ۴ - از مناسک حجقربانى، از مناسک حج: ۱. «... فَمَنْ تَمَتَّعَ بِالْعُمْرَةِ إِلَى الْحَجِّ فَمَا اسْتَيْسَرَ مِنَ الْهَدْيِ ...؛... هر كس با اتمام عمره، حجّ را آغاز كند، آنچه از قربانى براى او ميسّر است (ذبح كند)....» ۲. «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تُحِلُّوا شَعائِرَ اللَّهِ وَ لَا الشَّهْرَ الْحَرامَ وَ لَا الْهَدْيَ وَ لَا الْقَلائِدَ ...؛اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! شعائر الهى و مراسم حج را محترم بشمريد؛ و مخالفت با حدود الهى را حلال ندانيد؛ و نه ماه حرام را، و نه قربانيهاى بى‌نشان و نشاندار را....» ۳. «جَعَلَ اللَّهُ الْكَعْبَةَ الْبَيْتَ الْحَرامَ قِياماً لِلنَّاسِ وَ الشَّهْرَ الْحَرامَ وَ الْهَدْيَ وَ الْقَلائِدَ ...؛خداوند، كعبه- بيت الحرام- را وسيله‌اى براى استوارى و سامان بخشيدن به كار مردم قرار داده؛ و همچنين ماه حرام، و قربانيهاى بى‌نشان، و قربانيهاى نشاندار را....» ۴. «فَصَلِّ لِرَبِّكَ وَ انْحَرْ؛پس براى پروردگارت نماز بخوان و قربانى كن.» برخى مفسّران گفته‌اند: مقصود از «وانحر» قربانى در منا است. ۵ - شرط پذیرش قربانیپذيرش قربانى در مراسم حج، مشروط به همراه بودن آن با تقوا: «وَ الْبُدْنَ جَعَلْناها لَكُمْ مِنْ شَعائِرِ اللَّهِ لَكُمْ فِيها خَيْرٌ فَاذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلَيْها صَوافَّ فَإِذا وَجَبَتْ جُنُوبُها فَكُلُوا مِنْها ... • لَنْ يَنالَ اللَّهَ لُحُومُها وَ لا دِماؤُها وَ لكِنْ يَنالُهُ التَّقْوى مِنْكُمْ ...؛و شتران فربه را در مراسم حج براى شما از شعائر الهى قرار داديم؛ در آنها براى شما خير و بركت است؛ نام خدا را در حالى كه براى قربانى به صف ايستاده‌اند بر آنها ببريد؛ و هنگامى كه پهلوهايشان به زمين رسيد (وجان دادند)، از گوشت آنها بخوريد ... نه گوشتهاى آنها و نه خون‌هاى آنها، هرگز به خدا نمى‌رسد. ولى آنچه به او مى‌رسد، پرهيزگارى شماست....» ۶ - کمترین حد قربانیذبح يک گوسفند، آسان‌ترين و كم‌ترين حدّ قربانى، در حج: «وَ أَتِمُّوا الْحَجَّ وَ الْعُمْرَةَ لِلَّهِ فَإِنْ أُحْصِرْتُمْ فَمَا اسْتَيْسَرَ مِنَ الْهَدْيِ ... فَمَنْ تَمَتَّعَ بِالْعُمْرَةِ إِلَى الْحَجِّ فَمَا اسْتَيْسَرَ مِنَ الْهَدْيِ ...؛و حجّ و عمره را براى خدا به اتمام برسانيد. و اگر محصور شديد (و از اتمام آن به جهت بيمارى يا ممانعت دشمن بازمانديد)، آنچه از قربانى فراهم شود ذبح كنيد، (و از احرام خارج شويد)!. ... هر كس با اتمام عمره، حجّ را آغاز كند، آنچه از قربانى براى او ميسّر است (ذبح كند)....» امام رضا علیه‌السلام «فَمَا اسْتَيْسَرَ مِنَ الْهَدْيِ» را به يک گوسفند تفسير فرموده است. ۷ - عناوین مرتبطآثار قربانی در حج (قرآن)، احترام قربانی در حج (قرآن)، استفاده از قربانی در حج (قرآن)، اشعار قربانی در حج (قرآن)، اطعام از قربانی در حج (قرآن)، اهمیت قربانی در حج (قرآن)، بدل قربانی در حج (قرآن)، تأخیر قربانی در حج (قرآن)، تحریم گوشت قربانی در حج (قرآن)، تخییر در قربانی در حج (قرآن)، خون قربانی در حج (قرآن)، زمان قربانی در حج (قرآن)، شرایط قربانی در حج (قرآن)، فلسفه قربانی در حج (قرآن)، قربانی شتر در حج (قرآن)، مصرف قربانی در حج (قرآن)، مکان قربانی در حج (قرآن)، نحر قربانی در حج (قرآن)، هتک قربانی در حج (قرآن). ۸ - پانویس۹ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۲۳، ص۲۱۴، برگرفته از مقاله «قربانی در حج». |